بررسی کارکردهای پنهان آب انبارهای وقفی تهران در دوره قاجار

آب­انبارهای وقفی، یکی از تأسیسات عمومی و ضروری شهر تهران در دورۀ قاجار بوده­اند که با هدف تأمین آب شرب مردم شهر در محلات مختلف ساخته می­شدند. این تأسیسات آبی، بنابر عللی چون انگیزه­های واقفان، باورها و اعتقادات مردم، موقعیّت قرارگیری­شان در بافت شهری و رجوع افراد مختلف به آنها، در کنار کارکرد اصلی و حیاتی خود، یعنی تأمین آب شرب مردم، کارکرد­های دیگری نیز داشتند. مسالۀ اصلی پژوهش حاضر، بررسی کارکردهای پنهان آب­انبارهای عمومی تهران در دورۀ قاجار می­باشد. نتیجۀ پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و با گردآوری­ داده­­ها بصورت کتابخانه­ای- اسنادی و مصاحبه و مشاهدات میدانی، صورت گرفته، نشان می­دهد که کارکردهای پنهان آب­انبارها، جنبه­های گوناگون فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مختلفی داشته که با روحیّات و اعتقادات و سبک زندگی مردم شهر در ارتباط مستقیم بوده­اند. این ابنیه گاه کژکارکردهایی نیز می­یافته­اند که با نیّت واقفان و هنجارهای جامعه در تعارض بوده است، اما اغلب کارکردهای مثبت داشته­اند.